Waar komt instrument ukulele vandaan?

Wist je dat de Hawaїaanse ukulele eigenlijk uit het noorden van Portugal komt? Een cavaquinho is een klein instrument (52 cm) met vier snaren. Hoe klinkt deze muziek? En hoe is dit instrument in alle hoeken van de wereld terechtgekomen? Lees meer over de geschiedenis en Júlio Pereira’s cavaquinho.

Misschien heb je cabaretière Brigitte Kaandorp wel eens horen tokkelen op haar kleine ukulele? In Portugal is Júlio Pereira degene die als geen ander weet hoe ‘n cavaquinho (uitspraak: kahvahkienjoe) echt goed bespeeld moet worden (video onder aan artikel).

Geschiedenis

Dit eeuwenoude snaarinstrument komt oorspronkelijk uit Noord-Portugal (Minho), om daarna op te duiken in Coimbra, Lissabon en de Algarve. Bekijk hier alle reizen die dit instrument heeft gemaakt.

1– cavaquinho Portugal (vaste land), 2– braguinha Madeira, 3– cavaquinho Kaapverdische Eilanden, 4– cavaquinho Brazilië, 5– ukulele Hawaï, 6– keroncong Indonesië

Indonesië

Al in de 16e eeuw was het een bekend muziekinstrument in Maleisië (Malakka), daar achtergelaten door Portugese ontdekkingsreizigers.

Vanuit Malakka is het terechtgekomen in Indonesië en hier is dit instrument nog altijd te vinden, al heeft het een andere naam gekregen: keroncong.

Madeira en de Azoren

Vanuit Portugal is dit snaarinstrument ook meegenomen naar Madeira en de Azoren. Op het eiland Madeira werd dit al snel een braguinha genoemd.

Hawaï

Het kleine (en daardoor makkelijk mee te nemen) instrument vertrok in de 19e eeuw van Madeira naar Honolulu (Hawaї):

“On the 23rd of August, 1879, the ship Ravenscray reached Honolulu, transporting 120 emigrants from Madeira destined to work in the cultivation of sugar canes. Amongst them were two braguinha players – João Fernandes and José Correia and three builders of the instrument Manuel Nunes, Augusto Dias and José do Espírito Santo.” *

De lokale bevolking noemde dit instrument een ukulele, het Hawaїaanse woord voor een “springende vlo”.

San Francisco (USA)

In 1915 namen Hawaїaanse inwoners de ukulele mee naar een wereldtentoonstelling in San Francisco. Enige tijd later werd de ukulele wereldwijd geëxporteerd.

Er blijken vele foto’s te zijn van bekendheden met een ukulele, zoals Paul McCartney, Eric Clapton, Elvis Presley, Marilyn Monroe, Tony Blair en Barack Obama. 🙂

Brazilië en Kaapverdische Eilanden

Ook in Brazilië werd dit snaarinstrument razend populair, met name in de Samba muziek. Vanuit Brazilië en vanuit Portugal is het instrument ook terechtgekomen op de Kaapverdische Eilanden.

Instrument cavaquinho in de handen van Júlio Pereira

Júlio Pereira is een veelzijdig muzikant. Naast multi-instrumentalist is hij ook componist en producent.

Hij heeft 20 eigen albums uitgebracht. Als instrumentalist en producent heeft hij meegewerkt aan 80 albums van andere artiesten.

Expositie: 70 Cavaquinhos 70 Artistas

Kunstenares Ana Pereira

Júlio Pereira heeft een Associação Museu Cavaquinho opgericht om de geschiedenis van dit muziekinstrument (en alle informatie omtrent het huidige gebruik in Portugal en rest van de wereld) onder de aandacht te brengen en te verspreiden.

In dit kader heeft Júlio Pereira 70 beeldend kunstenaars gevraagd om 70 cavaquinhos te transformeren in kunstwerken. Deze expositie was te zien in meerdere Portugese steden.

Conclusie

Een cavaquinho is een populair snaarinstrument met 4 snaren en een vrolijk, levendig geluid. Afkomstig uit Noord-Portugal (Minho), is dit instrument door de eeuwen heen overal terechtgekomen: Indonesië, Madeira, Hawaï (ukulele) en Noord-Amerika, Brazilië, Kaapverdische Eilanden en rest van de wereld.

Had jij het geweldige geluid van Júlio Pereira’s cavaquinho al eens eerder gehoord?

• Foto 1: António Gamito
• Foto 2: Júlio Pereira
• Foto 3: José Manuel Costa Alves

* Bron: ISBN-13: 978-972-8644-35-2 (pag. 94) – Júlio Pereira – Cavaquinho.pt