Portugese vergrootwoorden: hoe en wat?

Na de VERKLEINwoorden onder de loep gelegd te hebben, volgen hier mijn overpeinzingen ten aanzien van de VERGROOTwoorden. Je bent een taalnerd of je bent het niet. Zie je de witte fiets? “Que grande bicicleta!” Of is ‘t een “bicicletona”? Hoe herkennen we die fijne en veelzijdige Portugese vergrootwoorden?

Vergrootwoorden in de Nederlandse en Portugese taal

In het Nederlandse leven van alledag zijn de VERKLEINwoorden ruim vertegenwoordigd (“Zin in een wijntje/biertje met nootjes, chipjes of toastjes brie?”). En heel soms hebben Nederlanders het over “grootmoeder” of “grootvader”. Dát zijn vergrootwoorden, al zijn grootouders wel ouder maar niet altijd groter dan ouders.

In Portugal zijn vergrootwoorden aan de orde van de dag. Zo is de “hipermercado” de grote broer van de “supermercado”. Een rondje Albert Heijn valt in het niet vergeleken bij de afstand die je moet afleggen in een Portugese hypermarkt.

Wist je dat je ook “supermercadozão” en zelfs “hipermercadozão” kunt zeggen? Niet dat iemand die woorden ooit gebruikt maar zo worden die winkels nóg groter dan ze al waren.

De meeste Portugese vergrootwoorden eindigen op -ão of -zão

En dat geeft leuke resultaten als “camarãozão” of “leãozão” (grote leeuw).

Mijn grote “amigão” João heeft een “narizão” (grote neus). De bekende Portugese nasale klank moet je er maar even bij denken. Nu doen Portugezen niet moeilijk en mag je in plaats van “amigão” (grote vriend) ook “amigaço” of “amigalhaço” zeggen.

Dat ogenschijnlijk simpele regeltje “-ão of -zão” kan voor beginnersverwarring zorgen. Veel Portugese woorden eindigen op -ão terwijl het geen vergrootwoorden zijn. Denk aan: investigação, cidadão, função, vegetação. Ja sorry, ik kan het ook niet helpen.

Helaas blijft het daar niet bij…

Om het vooral nog wat ingewikkelder te maken, bestaan er meer uitgangen: -aço, -aça, -ona, -eirão, -arão, -alhão, -ada, -udo, -eiro, -anzil, -edo, -uça, -ona, -ázio, -arra.

Als een man (of vrouw!) te veel haren op zijn (of haar) kin heeft, kan hij “barbudo” en zij “barbuda” genoemd worden. 🙂

Iemand met een fors en groot lichaam heeft een “corpanzil”. Een “ricaço” is een rijkaard en een “espertalhão” een echte slimmerik maar dan vooral in negatieve zin. Ken je iemand met een hele grote mond? Zoals Mick Jagger? Die heeft een “bocarra”.

De uitvergrote versie van “cãozinho” (hondje) is “canzarrão”. Een “gatão” of “gatarrão” is een grote kat. Let op! In het Braziliaans-Portugees wordt “gatão” ook wel gebruikt in de betekenis van “mooie, charmante, aantrekkelijke man”. Het is maar dat je het weet.

Twee laatste overpeinzingen

Het zoontje van actrice Carice van Houten heet “Monte”. Een grotere uitvoering van “monte” is “montanha” (berg). Nu vraag ik me af of zij en Guy Pearce weten dat ze hun kind “heuvel” hebben genoemd. Tja, ik zou haar even een tweetje kunnen twitteren.

Tot slot blijf ik zitten met de vraag of “palavrão” (scheldwoord) het vergrootwoord is van het onschuldige “palavra” (woord). Wel of niet? Wat denk jij? Ik lees het graag terug in de reacties onder mijn blog.

Obrigadíssima. 🙂