Portugese tegels geven kleur aan Lissabon
Wie door Portugal reist, kan de Portugese tegels onmogelijk over het hoofd zien. Vele voorgevels zijn bedekt met deze typische azulejos (spreek uit: azoelèsjoes). Lissabon heeft de meeste azulejos ter wereld. De keramische tegels geven kleur aan de stad, iets wat ook toeristen waarderen.
De Amerikaanse krant New York Times koos de azulejos als Lissabon’s belangrijkste symbool. Volgens deze krant behoren de Portugese tegels tot de 12 schatten van Europa.
Bezoek het Nationale Tegelmuseum in Lissabon! Overigens zijn tientallen Romeinse mozaïekvloeren te bewonderen in Conimbriga.
Deze foto is gemaakt in Bairro Alto, een populaire wijk in het centrum van Lissabon.
Wat zijn azulejos?
Azulejos zijn gepolijste tegels van ongeveer 13 bij 13 cm met een meerkleurige of blauwwitte opdruk. Tegeltableaus laten een voorstelling zien op meerdere tegels.
Vaak zijn het tegels met geometrische motieven, maar ook historische gebeurtenissen, landschappen, dierfiguren of bloemmotieven zijn te vinden in stadsparken, fonteinen, kerken, paleizen, winkels, huizen, openbare gebouwen, metro- en treinstations.
Waar komt dit woord vandaan?
Al zijn er veel blauwe tegelpanelen, het woord azulejo is niet afgeleid van het woord azul (blauw). Het woord komt van het Arabische woord “al zuleycha” en betekent kleine gepolijste steen.
Korte geschiedenis
De azulejos werden in de 14e eeuw geïntroduceerd op het Iberisch schiereiland door de Moren.
Koning D. Manuel I was de 1e Portugese koning die geïnteresseerd raakte in azulejos. Na een bezoek aan de ateliers in Spanje (Sevilha) in 1498, liet hij de muren van zijn woonpaleis Palácio Nacional in Sintra versieren met azulejos (bron). Ook nu zijn deze tegels nog steeds te bezichtigen.
De Portugezen ontdekten China in 1514 en ook het blauwwitte Chinese porselein. Het Hollandse Delfts Blauw en de Portugese azulejos zijn geïnspireerd door dit Chinese porselein.
Grootste collectie Portugese tegels in het Nationale Tegelmuseum
Het Nationale Tegelmuseum is gevestigd in het 16e eeuwse klooster Convento da Madredeus in Lissabon. Hier tref je ‘s werelds grootste collectie Portugese tegels aan.
Het museum toont de geschiedenis van de azulejo in Portugal van de 16e eeuw tot nu. Het wordt druk bezocht door toeristen.
“Casamento da Galinha” – Lisboa, olaria de Manuel Francisco (?), c. 1660-1667 – Museu Nacional do Azulejo – DGPC – Arquivo de Documentação Fotográfica –
José Pessoa, 2003
Bovenstaand tegeltableau is getiteld “Bruiloft van de kip” (c. 1660-1667) en heeft een duidelijke satirische ondertoon. De echte betekenis is nog niet helemaal helder.
Wist je dat er ook werk van Nederlandse kunstenaars hangt? Eind 17e en begin 18e eeuw zijn er veel Hollandse tegels geïmporteerd.
- Adres: Museu Nacional do Azulejo – Rua da Madre de Deus 4 – Lissabon
- Tel: +351 218 100 340 – E-mail: geral@mnazulejo.dgpc.pt
Azulejos zijn overal terug te vinden – 3 voorbeelden:
- Metro: De metrostations in Lissabon zijn bekleed met grote panelen azulejos, gecreëerd door nationale en internationale kunstenaars.
- Oceanarium: De wereldtentoonstelling Expo ’98 heeft geleid tot de bouw van dit bekende oceanarium. Als je de toegangshal binnenloopt, zie je grote wanden bedekt met 55.000 azulejos van zeedieren. Hoe zijn deze beelden tot stand gekomen? Na uitvergroting van dierenfoto’s op de computer, is van elke pixel een aparte azulejo gemaakt. Het effect is schitterend. De zeedieren zijn van een afstandje het best zichtbaar.
- Treinstation: In de hal van Porto’s treinstation São Bento zijn de muren bedekt met 20.000 tegels. Het zijn azulejos met nationale historische thema’s en personages: Hendrik de Zeevaarder, de verovering van Ceuta en het huwelijk van D. João I.
Hoe en waar worden Portugese tegels gemaakt?
De azulejosfabriek van Sant’Anna in Lissabon is een fabriek uit de 18e eeuw, waar de Portugese tegels nog steeds volgens traditionele methode met de hand worden gemaakt. Nieuwsgierig?
- Rondleiding: ma t/m vrij van 9:30 – 18:00
- Tel: +351 213 638 292 – Email: info@santanna.com.pt
Conclusie
Je komt de bekende keramische tegels (azulejos) in het hele land tegen maar Lissabon spant de kroon. Benieuwd naar ‘s werelds grootste collectie Portugese tegels? Bezoek het Nationale Tegelmuseum in Lissabon.
Bekijk ook het traditionele productieproces van de tegels in een eeuwenoude fabriek!
Foto Bairro Alto: Catarina Oliveira / Olhares.com
